کشور ایران سرزمین پهناوری است که 1.648.000 کیلومتر مربع مساحت دارد و در جنوب غربی آسیا، میان کشورهای ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان در شمال، افغانستان و پاکستان در شرق و ترکیه و عراق در غرب قرار گرفته است. سراسر مرزهای جنوبی ایران را کرانه های خلیج فارس و دریای عمان دربر گرفته است. مجموع مرزهای خشکی ایران 5170 کیلومتر، و مجموع مرزهای آبی آن در شمال و جنوب، 2510 کیلومتر است. ایران در قلب خاورمیانه جای گرفته است و چون پلی دریای مازندارن، یعنی زیباترین دریاچه جهان را به خلیج فارس وصل می نماید و هم چنین مانند چهار راهی بر سر راه شرق و غرب پیوندگاه تجلیات فرهنگی، معنوی و سیاسی جهان شرق و غرب است.
کشور ایران به جهت تنوع اقلیمی و زیستی جزو 5 کشور برتر جهان و از نظر تاریخی و فرهنگی بین 10 کشور برتر دنیا قرار دارد. به عبارت دیگر از نظر جاذبه های توریستی کشورمان جزو 10 کشور برتر دنیاست.
چشمه ساران زلال، انارستان ها، باغ های پسته، ردیف درختان تبریزی، کوچ کاروان های عشایر در فصل های گوناگون شب های پرستاره، صخره ها، کوه ها، پستی ها و بلندی های پایان ناپذیر، آتشفشان های خاموش و پوشیده از برف، جنگل های انبوه، رشته کوه های البرز و کرانه های دریای مازندران از جمله چشم اندازهای دیدنی و فراموش نشدنی طبیعت ایران اند که خاطره ای بی مانند در اذهان جهانگردان به جای می گذارند. چهره دشت و هامون ایران در زمان های مختلف متغییر است، زمانی پر از شن و سنگ، گاه پر از سیلاب، و زمانی پوشیده از برف و گل و لای یا مملو از گل و گیاه و سبزه است.
از خصوصیات مهم سرزمین ایران که از نظر جهانگردی بسیار با اهمیت می باشد، وجود رشته کوههای سر به فلک کشیده، جلگه ها، دشت های هموار، ناحیه های کویری، رودها و دریاچه های گوناگون است که موجب شده است در هر زمان از سال، در هر گوشه از آن یکی از چهار فصل را بتوان دید به گونه ای که در زمستان، در دریای خوب و آرام جنوب به ورزشهای آبی همچون شنا و اسکی روی آب و در همان زمان، در کوهستان های شمال و غرب کشور، به ورزشهای زمستانی مانند اسکی و کوهنوردی پرداخت و هم زمان در شهرهای بسیاری در کرانه های دریای خزر، از هوای دلپذیر بهاری استفاده نمود. کرانه های دریای خزر به صورت باریکه ای بسیار زیبا در میان دریای خزر و رشته کوههای البرز که پوشیده از جنگل های زیبا و انبوه می باشد، قرار گرفته اند. کرانه های خلیج فارس که بخشی ازآن از صخره های کوهستانی و بخش های دیگر آن از کناره های شنی و باتلاقی تشکیل شده است، به یک نواختی کرانه های شمالی نیستند. استان های جنوبی ایران، به ویژه خوزستان، که بخشی از جلگه پهناور بین النهرین را تشکیل می دهد، بسیار هموار و مسطح اند و در ارتفاع اندکی از سطح دریا قرار گرفته اند. چنانچه یک جهانگرد در میان کوهستان های شمالی یا غربی ایران به گردش بپردازد، شهرک ها، روستاها، باغ ها و چمن زارهای بسیار زیبایی را خواهد یافت که شگفتی او را برخواهند انگیخت. ارتفاع بسیار فلات ایران از سطح دریا و قرار گرفتن بیش تر اراضی در ارتفاع بیش از 1000 متر، از دیگر ویژگی های مهم سرزمین ایران است. رشته کوه های عظیم و بلند البرز از سوی شمال، کوههای زاگرس از سوی غرب و رشته کوههایی که از خراسان به بلوچستان کشیده شده اند، از سوی شرق سرزمین ایران را محصور نموده اند.
مهم ترین قله های ایران عبارتند از: دماوند در شمال شرقی تهران با ارتفاع 5671 متر، سبلان در غرب با ارتفاع 4880 متر، سهند در جنوب تبریز با ارتفاع 3707 متر، تخت سلیمان در مرکز مازندران با ارتفاع 4820 متر، زرد کوه در بختیاری با ارتفاع 4550 متر، دنا در شمال یاسوج با ارتفاع 4309 متر، تفتان در جنوب زاهدان با ارتفاع 3941 متر و ده ها قله دیگر که در سرتا سر ایران پراکنده اند. پیچیدگی و گوناگونی سازندهای آهکی، غارهای فراوانی در استان های مختلف، به ویژه در آذربایجان، کردستان و همدان به وجود آورده است که مورد توجه جهانگردان بی شماری که برای بازدید از درون این غارها به ایران سفر می کنند قرارگرفته است. کوههای ایران به چین خوردگیهای دوران سوم زمین شناسی تعلق دارند، و برخی از آن ها با منشاء آتشفشانی موجبات پیدایش چشمه های آب های گرم و معدنی را فراهم آورده اند. کوهستانهای ایران شرایط بسیار مطلوبی برای انجام ورزش های زمستانی و کوهستانی پدید آورده اند. کویرهای معروف ایران؛ از جمله دشت لوت و دشت کویر در وسعتی بیش از 360 هزار کیلومتر مربع گسترده شده اند و هنوز هم از ناحیه های ناشناخته جالب توجه به شمار می روند. ایران با بیش از 500 چشمه معدنی و آب گرم شناخته شده که تمامی آنها برای تامین آب آشامیدنی و استفاده های درمانی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد، یکی از مهم ترین منابع درآمد جهانگردی را در اختیار دارد. بیش تر این چشمه ها در رشته کوه های البرز، آذربایجان و زاگرس قرار گرفته اند و تعدادی از آنها نیز در نزدیکی اصفهان، مشهد و بندر عباس واقع شده اند. چشمه های آب معدنی سرعین اردبیل، آب گرم لاریجان در دامنه های البرز و همچنین چشمه های آب معدنی محلات، با توجه به این که از نظر توسعه جهانگردی اقدامات قابل توجهی در آن ها صورت گرفته، در تابستان ها هزاران نفر را جهت استفاده های درمانی و تفریحی به سوی خود جلب می کنند. کناره های جنوبی دریای خزر منطقه سرسبزی با دامنه های پوشیده از جنگل است. ارتفاع این کناره ها از سطح دریاهای آزاد 28 متر است. این کرانه ها با ساحل ماسه ای و مناظر دل انگیز، از زیباترین نواحی ایران به شمار می روند. کرانه ها و جزیره های جنوب ایران نیز به ویژه در فصل های سرد از جذابیتهای طبیعی قابل توجهی برخوردارند. دامنه های رشته کوههای البرز و زاگرس و بستر رودخانه های ایران، مظهر چشمه سارها و همچنین منبع پیدایش دریاچه ها و ارزش های جهانگردی می باشند.
نظام جمهوری اسلامی ایران حکومت کنونی ایران است که پس از پیروزی انقلاب ایران در سال 1357 و در تاریخ 12 فروردین 1358، طی یک همه‌پرسی با رأی آری 98?2? درصد از شرکت‌کنندگان تشکیل شد.
به دنبال سرنگونی نظام شاهنشاهی در 22 بهمن در جریان انقلاب ایران در سال 1357 خورشیدی به رهبری روح‌الله خمینی حکومت جمهوری اسلامی در ایران شکل گرفت. این حکومت در 12 فروردین 1358 مورد همه‌پرسی قرار گرفت که 98?2 درصد شرکت‌کنندگان به آن رأی مثبت آری دادند. برابر قانون اساسی ایران، اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران بر پایه «جمهوریت و اسلامیت» بنا شده‌است.
ساختار سیاسی ایران شامل اشخاص حقیقی و حقوقی زیر است. رهبر در رأس هرم قدرت قرار دارد. پس از رهبر ساختار سیاسی جمهوری اسلامی بر پایه سه قوه مجریه، قضائیه، مقننه‌است.در کنار این نهادها، مجلس خبرگان، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز حضور دارند.
ایران در شرق با افغانستان و پاکستان؛ در شمال شرقی با ترکمنستان، در بخش میانی شمال با دریای خزر، در شمال غربی با جمهوری آذربایجان و ارمنستان؛ در غرب با ترکیه و عراق؛ و سرانجام در جنوب با آب‌های خلیج فارس و دریای عمان همسایه‌است.
از دید طبیعی ایران از شمال به رود اترک، دریای خزر و رود ارس، از خاور به کوههای هندوکش و کوههای باختری دره سند، از باختر به دامنه‌های باختری کوههای زاگرس و حوضه آبریز اروندرود و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان محدود است. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگه? جنوب دریای خزر و جلگه? خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (5671 متر) میباشد. از دید جغرافیایی، غربی‌ترین شهر ایران کلیساکندی؛ شرقی‌ترین شهر جالق؛ شمالی‌ترین شهر پارس آباد؛ و جنوبی‌ترین شهر چابهار است.
بر اساس قانون بخش‌بندی کشوری (مصوب 1286 شمسی) ایران به 4 ایالت «آذربایجان»، «خراسان»، «فارس»، و «کرمان و بلوچستان» و 10 ولایت (جدا از ایالات) تقسیم شد. این تقسیمات تا سال 1316 با دگرگونی‌های کوچکی به همین گونه ماند.
در سال 1316 خورشیدی با تصویب قانون جدید تقسیمات کشوری، ایران به 10 استان و 49 شهرستان تقسیم شد. به مرور زمان با ایجاد استان‌های جدید، تعداد استان‌های ایران افزایش یافت. برای مدت‌های مدیدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران همچنان دارای 24 استان بود. در سال 1372 استان اردبیل از استان آذربایجان شرقی جدا شد. همچنین استان قم در سال 1374 از استان تهران جدا شد و قزوین در سال 1373 از استان زنجان جدا و به استان تهران پیوست و در سال 1376 به استان قزوین مبدل شد. پس از آن گلستان از مازندران جدا شدند و در سال 1383، استان خراسان به سه استان: خراسان جنوبی، خراسان شمالی و خراسان رضوی تقسیم شد و در 1389/4/2، استان تهران به دو استان تهران و البرز تقسیم شد. به این ترتیب اکنون ایران از 31 استان تشکیل شده‌است.
پایتخت کنونی ایران تهران میباشد که بر اساس طرح آمایش سرزمین که در سال 1388 توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شد، پایتخت ایران باید تا سال 1404 هجری شمسی از تهران به مکانی دیگر انتقال یابد.
ایران از لحاظ آب و هوایی یکی از منحصربه‌فردترین کشورهاست. اختلاف دمای هوا در زمستان میان گرم‌ترین و سردترین نقطه گاهی به بیش از 50 درجه? سانتی گراد می‌رسد.
داغ‌ترین نقطه? زمین در سال‌های 2004 و 2005 میلادی، در نقطه‌ای در کویر لوت ایران بوده‌است.
ایران از لحاظ بارندگی در سطح نیمه‌خشک و خشک است.
آب و هوای ایران متأثر از چندین سامانه‌است:
سامانه پرفشار سیبریایی که با ریزش به عرض‌های جنوبی در نوار شمالی بارش باران و برف و کاهش دما و در سایر نقاط فقط کاهش دما را به همراه دارد.
سامانه باران‌زای مدیترانه‌ای که از سمت غرب وارد ایران میشود و موجب ریزش باران یا برف در بسیاری از نقاط غربی و میانی و شرق ایران میشود.
سیستم کم فشار جنوبی که در نوار جنوب و جنوب غرب موجب رگبار باران میشود.
میزان بارندگی در ایران بسیار متغیر است. در شمال به بیش از 2113 میلیمتر (رشت، 1383) نیز می‌رسد. در نواحی کویری بارش عمدتاً بسیار کم و در حدود 15 میلیمتر است. بارش نواحی شمال غرب و غرب، دامنه‌های جنوبی البرز و شمال شرق تا حدودی قابل توجه (حدود 500 میلیمتر) میباشد. در سایر نقاط میزان بارش از 200 میلیمتر بیشتر نمی‌شود. ایران با مشکلات کم آبی دست و پنجه نرم می‌کند. پیش‌بینی میشود ایران در سال 2025 در وضعیت تنش آبی قرار بگیرد.
اختلاف دمای هوا در ایران در نقاط مختلف زیاد است. در حالی که در فصل زمستان دمای شهرکرد در شب به 30- درجه هم می‌رسد، مردم اهواز هوای تابستانی (50 درجه) را تجربه میکنند. هوای سواحل شمالی در تابستان گرم و مرطوب و در زمستان معتدل میباشد. نواحی شمال غرب و غرب تابستانهای معتدل و زمستان‌های سرد و نواحی جنوبی تابستان‌هایی به شدت گرم و زمستان‌هایی معتدل دارند.
پژوهش‌های تازه ژنتیکی مازیار اشرفیان بناب نشان می‌دهند که عموم اقوام و گروه‌های جمعیتی ایرانی که در ایران امروزی (و حتی فراتر از مرزهای سیاسی فعلی ایران) ساکن هستند، علی‌رغم اینکه دارای تفاوتهای جزئی فرهنگی هستند و حتی گاه به زبانهای مختلف هم سخن می‌گویند، دارای ریشه? ژنتیکی مشترکی هستند و این ریشه مشترک به جمعیتی اولیه که در حدود ده تا یازده هزار سال پیش در قسمتهای جنوب غربی فلات ایران ساکن بوده بر می‌گردد.بر پایه این گزارش آریایی‌ها اقوامی مهاجر از سرزمین‌های دیگر که در حدود چهار هزار سال پیش به ایران مهاجرت کرده‌اند نبودند بلکه این اقوام ساکنین بومی ایران بوده و از ایران در حدود ده هزار سال پیش به اروپا مهاجرت کرده‌اند.
پیشینه? تاریخی تمدن در ایران به تمدن‌هایی در عیلام، شهر سوخته، جیرفت و… می‌رسد، ولی شروع تاریخ سیاسی ایرانیان از آغاز حکومت پادشاهی ایران در زمان ماد است. شاهنشاهی ماد، نخسین شاهنشاهی ایران بوده‌است و لذا به عنوان شروع تاریخ شاهنشاهی ایران درنظر گرفته میشود.
ایران امروزه از اقوام زیادی از جمله: فارسی‌زبانان، آذری، کرد، لر، بختیاری، بلوچ، مازندرانی، گیلک، قشقایی، عرب، لک، تالشی، ترکمن، خلج، آشوری، کلدانی، مندایی(صائبی)، تات، گرجی، سیستانی، ارمنی، و یهودی تشکیل شده‌است.
در ایران در مجموع حدود 75 زبان و گویش رواج دارد و بزرگترین گروه‌های زبانی ایران را فارسی، ترکی آذربایجانی، کردی، ترکمنی، گیلکی، مازندرانی، خلجی، تالشی، لری، بختیاری، عربی، بلوچی، لکی، دیلمی، تاتی، ارمنی، آشوری، مندایی، گرجی، عبری، کلدانی و… تشکیل می‌دهند.
تاکنون در هیچیک از سرشماری‌های ایران پرسش‌های مربوط به وابستگی‌های قومی و زبانی مطرح نشده‌است. البته این سؤال در پرسشنامه‌های سرشماری سال 1365 مطرح شده بود ولی به دلیل ملاحظات سیاسی از جمع‌آوری اطلاعات مربوط به آن خودداری شد. با این حال تحقیقات و برآوردهایی در مورد ترکیب قومی و زبانی کشور انجام شده‌است. یکی از این تحقیقات به نمونه‌گیری سازمان ثبت احوال کشور در مرداد 1370 باز می‌گردد که زبان مادری زنانی را که برای دریافت شناسنامه فرزندان خود به دفاتر ثبت احوال مراجعه کرده بودند، مورد پرسش قرار می‌داد. در این نظرسنجی از مجموع 49?558 مادر، 46?2? به فارسی، 20?6? به آذری، 10? به کردی، 8?9? به لری، 7?2? به شمالی، 3?5? به عربی، 2?7? به بلوچی، 0?6? به ترکمنی، 0?1? به ارمنی و 0?2? به دیگر زبان‌ها تکلم می‌کردند. مشابه این نظرسنجی در سال 1373 هم انجام شد و به نتایج مشابهی رسید. در این نظرسنجی‌ها مشخص شد که سطح باروری و ویژگی‌های جمعیتی بر حسب جامعه? زبانی مادران بسیار متفاوت است و تعداد فرزندان زنده به دنیا آورده در گروه‌های مختلف زبانی بین 2?9 تا 5 قرار داشت اما مطالعه‌ای دیگر نشان داد که این اختلاف بیشتر از تفاوتهای فرهنگی و اقتصادی این گروه‌ها ناشی میشود تا صرف تعلق قومی و زبانی آنها.
ترکیب زبانی جمعیت ایران بر اساس «کتاب واقعیت‌های جهان سیا» 53? فارسی و گویش‌های فارسی، 18? ترکی و دیگر گویش‌های ترکی، 10? کردی، 7? گیلکی و مازندرانی، 6? لری، 2? بلوچی، 2? عربی و 2? زبانهای دیگر است.
زبان رسمی و اداری ایران فارسی است. فارسی یکی از زبانهای شاخه هند و اروپایی است. براساس اصل پانزدهم قانون اساسی ایران کتابهای درسی باید با این زبان و خط باشد، ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.
هم چنین آیین‌های دیگر در برخی دوره‌ها رواج یافته‌اند مانند دین مزدک، مانی و مسیحیت پیش از اسلام. در پانصد سال گذشته، پس از تشکیل دولت صفویان همواره تشیع آیین رسمی ایران بوده‌است. بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390از 75?149?669 نفر سرشماری شده در خصوص نوع دین، 99/38 درصد (7،4682،938 نفر) مسلمان، 0/16 درصد (117?704 نفر) مسیحی، 0/01 درصد (8?756 نفر) کلیمی، 0/03 درصد (25?271 نفر) زرتشتی، 0/07 درصد (49?101 نفر) سایر ادیان و 0/35 درصد (265?899 نفر) اظهار نشده ثبت شده است. [107] برآوردهای خارجی انجام شده از جمعیت ایران، ?89 شیعه، ?9 سنی و ?2 مسیحی، زرتشتی، یهودی، بهائی و پیروان سایر ادیان هستند که با آمارهای رسمی اندکی متفاوت است.
در اصل 12 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اسلام و مذهب جعفری دوازده امامی دین رسمی است و سایر مذاهب اسلامی که در قانون اساسی به آنها تصریح شده شامل مذاهب چهارگانه اهل سنت (حنفی، شافعی، حنبلی، مالکی) و شیعیان زیدی (چهار امامی) نیز قانونی و دارای احترام کامل می‌باشند. هم چنین در اصل 13 قانون اساسی، ایرانیان مسیحی، یهودی و زرتشتی به عنوان اقلیت دینی پذیرفته شده‌اند و می‌توانند در حدود قانون بر اساس کیش خود عمل نمایند.
گردشگری در ایران به مجموعه امکانات گردشگری از جمله بناهای تاریخی، مکان‌های تفریحی، طبیعت، حمل و نقل، هتل‌داری و… گفته میشود. گردشگری ایران به عنوان یک صنعت از ظرفیت‌های بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است.
بر پایه? گزارش سازمان جهانی جهانگردی، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان دارا است، ولی با این وجود به دلیل محدودیتهای اجتماعی و تفریحی تاکنون چندان در جذب گردشگران خارجی موفق نبوده‌است.
فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است.
در مجموع می‌توان عناصر فرهنگ ایرانی را که فراتر از مرزهای ایران است را به اختصار چنین برشمرد:
زبان پارسی که مهمترین شاخص فرهنگ ایرانی است.
اعیاد ملی از جمله نوروز
شخصیتهای اسطوره‌ای از جمله رستم
اساطیر تمثیلی همچون دیو و سیمرغ
معماری ایرانی
